» Historie
» Beknopte Kroniek der Gemeente Andijk
» 14
» Pagina 106-115
14. Het verenigingsleven
Dat de harde werker van Andijk zijn letterkundige en muzikale
ontwikkeling niet verwaarloost, moge blijken uit het aantal letterlievende
en kunstlievende verenigingen die Andijk rijk was. Ja was. moesten we
schrijven want door de oorlogsomstandigheden zijn een paar van die
verenigingen opgeheven, doch we weten zeker dat de voormannen ervan
wachten op andere tijden om ze waar nieuw leven in te blazen. Als we u
straks hieronder het aantal verenigingen opnoemen, dat op velerlei gebied
bestaat, vraagt U zich wellicht af: waarom dit grote aantal. Is er dan
zo'n verdeeldheid op Andijk? Nee, geachte lezer, de gerektheid van de
gemeente is hieraan schuld, want we weten maar al te goed dat ieder graag
naar een uitvoering of vergadering gaat als hij er maar niet te ver voor
behoeft te lopen. De gemeente Andijk is sedert jaren verdeeld in
Andijk-West. Andijk-Midden en Andijk-Oost of kortweg Oosterdijk genaamd.
In West had men de Rederijkerskamer “Willem III”, in Midden “de Hoop” (met Willem II verenigd onder de naam Andijker
toneelvereniging) in Oosterdijk “Kunst naar Kracht”. Er zijn
drie zangverenigingen: T.A.V.E.N.U., O.K.K. en Halleluja. Ook zijn er drie
gymnastiekverenigingen: Turnlust, E.M.S.; O.D.I.S. is inmiddels opgeheven.
Drie muziekverenigingen: Excelsior, Sursum Corda en Kunstmin. De laatste
is ook opgeheven. En als ontwikkelingsclubje, de christelijke
jongelingsvereniging. Deze verenigingen werken op cultureel gebied of voor
lichamelijke training. Alle hebben zij getoond dat er ernstig werk wordt
verricht, want op concoursen zijn ze gevaarlijke tegenstanders, die reeds vele ere en eerste prijzen hebben weggehaald.
Laat ons nu eens het verenigingsleven op zakelijk gebied nagaan. Dan
noemen we allereerst “het Departement tot Nut van het Algemeen”.
Waar vooral zou dit departement nuttiger haar arbeid kunnen verrichten dan
op het platteland. De afdeling van “Het Nut' (de verkorte naam) te
Andijk, vierde op 2 oktober 1935 het honderdjarig bestaan van deze
vereniging mede door aan de leden een autotocht naar Aalsmeer en Schiphol
aan te bieden. Veertig personen namen aan deze tocht deel. Op 2 oktober
1835 was namelijk door enige vooraanstaande personen van Andijk en
Wervershoof een afdeling van het Nut opgericht, aanvankelijk met 22
personen. In 1836 werd door de afdeling besloten een ziekenfonds op te
richten en men telde spoedig vele leden. Dit ledental groeide steeds doch
in 1900 toen er op ziekte- en ongevallengebied verschillende verzekeringen
ontstonden, verminderde het aantal weer. In 1940 is besloten geen nieuwe
leden meer aan te namen en zo zal na enige jaren het “Ziekenfonds” wel worden opgeheven. U verder te vertellen van de
nuttige hulp die door het Nut allerwege en op velerlei gebied wordt
verleend, is zeker niet nodig. In 1843 werd te Wervershoof een spaarbank
opgericht onder controle van de burgemeesters van Andijk en Wervershoof.
In 1861 bedankten de Wervershoofse leden en richtten zelf een departement
op. Het “Ziekenfonds” kwam onder het beheer van het oude
departement en de spaarbank bleef los van beide departementen, zonder
controle, doorwerken. In 1864 werd te Andijk besloten nogmaals een
spaarbank en ook een leenbank op te richten. Deze laatste werd 31 december
1893 weer opgeheven. De Andijker Spaarbank bleef doorwerken; aan deze
afdeling werd in 1922 een schoolspaarbank verbonden waarvan trouw gebruik
werd gemaakt. Of deze misschien door de bijzondere omstandigheden ook is
opgeheven is ons onbekend. In 1875 werd te Oosterdijk een departement van
het Nut opgericht; ook bestond daar een bibliotheek met 177 boeken, die in
de Oosterschool bewaard worden. In 1921 werden de beide spaarbanken, die
van 1843 en 1864, te Andijk samengevoegd, welke gecombineerde nu onder controle staat van de Nederlandse Spaarbankbond.
In 1895 werd een brandassurantiemaatschappij opgericht. Deze maatschappij,
die op heden 715 leden telt, mag zich in het bezit van een eigen
kantoorgebouw verheugen, dat aan de Kleingouw bij de Hoekweg staat. Het is tevens de woning van de secretaris-penningmeester.
In 1902 is opgericht een afdeling van het “Witte Kruis” bij
welke gelegenheid wijlen dokter Heenck voorstelde deze niet op rekening
van voornoemde vereniging te brengen, doch op kosten van de gemeente,
waartoe werd besloten. Wel richtte het departement van het Nut in 1905 een
Boerenleenbank op; deze leenbank bleek zeer nuttig te werken. De zaak
breidde zich steeds uit, zodat in 1915 vervolgens besloten werd een eigen
gebouw te stichten, welk huis echter in 1920 door Drechterland in het
belang van het verkeer werd onteigend. In 1921 was een nieuw kantoor klaar
gekomen, staande aan de Kleingouw en sinds die tijd is deze nu de woning van de kassier en het kantoor. En tenslotte heeft het departement van
Andijk-West na al deze nuttige instellingen ook aan de natuur als
leermeesteres gedacht door een floraliavereniging op te richten. Deze
vereniging “de Floor' in de volksmond, geeft jaarlijks een
schitterende tentoonstelling van zelf gekweekt fruit en zelf verzorgde
bloemen te zien, terwijl door het uitgeven van planten aan de schooljeugd
en ouderen het zelf kweken wordt aangemoedigd door de mooiste planten met prijzen te belonen.
In 1882 werd door enige landbouwers de vereniging “Akkerbouw” opgericht, met het doel een betere afzet en een hogere prijs te verkrijgen
voor de aardappels, waarvan de teelt steeds groter werd. In de tijd van de
aardappeloogst werden deze 's morgensvroeg naar Broekerhaven gebracht, daar door twee leden van het bestuur van Akkerbouw gekeurd, waarna ze in
een schip geleden werden en naar Amsterdam vervoerd. Daar gingen ze naar
de markt of werden door een makelaar verkocht. Er waren geregeld twee schepen in de vaart, die elk drie reizen per week naar Amsterdam deden, zodat er dagelijks gelegenheid was om aardappelen te verzenden. Later toen de markt aan het spoor te Bovenkarspel werd opgericht, is de verzending van aardappelen door Akkerbouw zachtjes aan verminderd en tenslotte teniet gegaan. Akkerbouw is kort na de oprichting overgegaan tot gezamenlijke aankoop van stokken, riet, mest enzovoorts. Eerst voor haar leden en nadat de verzending van aardappelen was stopgezet is ze geheel een aankoopvereniging geworden, waarbij thans bijna alle landbouwers van Andijk zijn aangesloten.
Op land- en tuinbouwgebied zijn de laatste jaren ook nog verschillende
verenigingen opgericht, zoals: de Ziekte- en Ongevallenverzekering,
Bloembollencultuur, Hulp bij Ziekte, Veredeling van zaden enz. enz., die
alle in het belang der diverse bedrijven werkzaam zijn. Op veeteelt en zuivelbereidingsgebied zijn de van ouds bestaande “Stierenvereniging” en het “Veefonds” evenals de later
opgerichte “Fokvereniging” door het verminderen van de veestapel zachtjes aan verdwenen. Thans is op veeteeltgebied alleen nog de “Geitenfokvereniging” werkzaam. Deze heeft, in tegenstelling met
zovele andere zaken, juist aan de oorlogsomstandigheden, die onder andere
ook gebrek aan melk meebrachten, haar bloei te danken, want vele kleinere
landbouwers en arbeiders zijn thans in het bezit van één of meer melkgevende geiten.
Niet enkel op land- en tuinbouwgebied, maar ook in het belang van de volksgezondheid zijn naast het reeds genoemde “Witte Kruis” nog
verschillende zusterverenigingen zoals “Gezinsverpleging”, “Huisverzorging”, Uitzending naar vakantiekolonies enz.
opgericht.
