» Diversen
» De Speelwagen
» 1947
» No. 10
» pagina 316-320
Eerder verschenen in 'De Speelwagen',
2e jaargang,
1947,
No. 10,
pagina 316-320.
Uitgave: Historische Genootschappen in Hollands Noorderkwartier.
Alkmaar — Toen we onlangs even binnenstapten in de kosterij
van de Ned. Herv. Kerk troffen we de kerkelijke ontvanger gebogen over een bak met overoude authentieke
documenten. Met zichtbare voldoening toonde hij ons een origineel stuk uit 1501, voorzien van het zegel
van Alkmaar en van die der toenmalige schepenen, behelzende het relaas van het mirakel van het H. Bloed.
Evenwel — om dit stuk was het hem niet te doen. Wat hij zocht, was het bestek van de restauratie
van het grote orgel uit 1723. Deze restauratie werd toen verricht door Schnitger, een man die in de
orgelbouwkunst een vermaardheid bezat als Rembrandt onder de schilders. Het ligt namelijk in de bedoeling
het orgel, waaraan in de vorige eeuw heel wat is „hersteld” zonder dat iedere verandering
bepaald een verbetering mocht worden genoemd, weer te brengen in de staat, waarin het oorspronkelijk
verkeerde.
— De Alkmaarse Kaasmarkt heeft zich dit jaar in een buitengewone belangstelling mogen verheugen.
Op verschillende Vrijdagen, was het in de stad zó druk, dat de kaasmarktbezoekers zich slechts
met de grootste moeite een weg konden banen om van het fleurige schouwspel een glimp op te kunnen vangen.
De „ruitertjes&brquo; zijn dit jaar eveneens door een ontelbaar aantal ogen bekeken.
— Deelnemers aan de derde Ned. Kunstweek werden officieel door het gemeentebestuur van Alkmaar
op het stadhuis ontvangen, waarbij de locoburgemeester een historische schets van de ontwikkeling der
stad gaf. De Vrije Alkmaarder
Beemster — Bouwkunst op het Noordhollandse platteland.
Op Dinsdag 7 October, 's avonds half acht, zal de heer Roggeveen, directeur van Gemeentewerken te
Bergen, in het Heerenhuis te Midden-Beemster een lezing met lichtbeelden houden over de bouwkunst op
het Noordhollandse platteland. Hij zal hierbij o.m. de prachtige serie lantaarnplaatjes vertonen, welke
door het Lichtbeeldeninstituut te Amsterdam over dit onderwerp zijn vervaardigd. Tal van markante en
bekende boerderijen zal men te zien krijgen. Deze lezing wordt georganiseerd door het Historisch Genootschap
„Jan Adriaanszoon Leeghwater”. De toegang is vrij. We hopen er vele reisgenoten te ontmoeten.
Bergen — Het Kunstenaarscentrum te Bergen blijft zeer actief.
In het Huis met de Pilaren werd n.l. een nieuwe expositie gehouden, waar werken van Jaap Weyand, Koeman,
Harrie Kuyten en Dirk Vis werden tentoongesteld. Naast beeldhouwwerk van Rädecker en Jeanne
Kouwenaar-Bijlo was wederom een uitgebreide collectie ceramiek van Dirk Hubers te bewonderen.
Nieuw Noordhollands Dagbl.
— Het openluchttheater te Bergen werd dit seizoen weer gebruikt voor het geven van belangrijke
kunstuitingen.
— Bergen's Kerkruïne, van ouds centrum van hel dorpsleven, stond onlangs in het middelpunt
van de belangstelling. In het Huis met de Pilaren werd een tentoonstelling gehouden, waar de met zorg
ontworpen plannen voor de restauratie aan de openbaarheid zijn prijsgegeven. De restauratie van de
„Koorkerk der Ned. Herv. Gemeente”, zoals de Kerk thans officiëel heet, wacht nog op
de goedkeuring en de financiële steun van Monumentenzorg. Zo spoedig mogelijk zullen de plannen
van de heer Royaards, aan wie de restauratie is toevertrouwd, ten uitvoer worden gebracht. De prenten,
afkomstig uit de Prentverzameling der Gemeente Alkmaar, welke mede zijn tentoongesteld, waren voor de
uitwendige wijzigingen, die de architect wil aanbrengen, van groot belang.
Achttiende-eeuwse prenten wezen b.v. uit, dat de in 1595 gebouwde consistorie-kamer een spitsbogenvenster
heeft gehad. Voorts bleek de gevel van de zgn. Noorderkapel toentertijd twee beeldnissen te bezitten,
waarvan er nu nog één aanwezig is. Het aanbouwtje tegen de vlakke Westmuur bestond nog
niet. Een gewone boogdeur verleende toegang tot het kerkinterieur. De lelijke spleetraampjes in deze
muur, welke bij de al te gelijkmatige restauratie in 1935 zijn aangebracht, horen hier niet thuis. Het
valt toe te juichen dat al de historische gegevens zullen worden benut, waardoor veel oude schoonheid
weer tot zijn recht kan komen. De restauratie van het voormalige koorgedeelte houdt ook in aen uitbreiding
van het interieur der kerk, een inwendige vergroting, welke nuttig is en nodig. De meergenoemde Noorderkapel,
zal daarom in de kerkruimte worden betrokken. Dit gedeelt zal zijn oude luister weer krijgen door het
herstel van een paar spitsboogramen. De preekstoel zal nu ook een andere plaats moeten krijgen. De
katheder komt nu te staan aan de zuidmuur bij de consistoriekamer, zodat de predikant zichtbaar is vanuit
beide delen van de kerk. Om de preekstoel zal weer een doophek komen. Aan de ingang van de Noorderkapel
staat thans een prachtig gebeeldhouwd laat 17e-eeuws hek, dat in de huidige toestand onder het balcon
verborgen, niet tot zijn recht komt. Het zal geplaatst worden aan de ingang binnen de kerk. Het balcon
met het orgel zal naar de overzijde verhuizen en tegen de dichtgemetselde ramen worden aangebracht.
Tenslotte zal de Ruïne ook weer een behoorlijke klok krijgen, zodra de toren weer wat opgeknapt
is. Deze vertoont n.l. bedenkelijke sporen van verval. En als het mooie plan van enkele vooralmstaande
Bergenaren doorgang vindt, zullen eerlang over de stemmingsvolle omgeving van de kerkbrink de tonen
weerklinken van een bescheiden klokkenspel. De Vrije Alkmaarder
Edam — Op Zaterdag 16 Augustus j.l. bezocht een gezelschap,
bestaande uit 2 autobussen Fransen en Belgen, de laatsten onder leiding van Prof. Paul de Keijser uit
Gent, het Edams' Museum. De heer D. F. Lunsingh Scheurleer, rijksadviseur voor de musea, verzorgde de
gehele excursie en droeg de rondleiding te Edam, waar nà het museum de Grote of St. Nicolaaskerk
werd bezocht, over aan de Directeur van Edams' Museum, de heer G. T. Vermeer. De buitenlandse gasten
waren vol bewondering voor hetgeen hier aan architectonisch en historisch schoon viel te genieten.
— Nader blijkt dat na de grote en algehele restauratie der Grote of St. Nicolaaskerk in de jaren
1920-1934, waarmede een bedrag van ± ƒ 350.000,- was gemoeid, grondige voorzieningen
moeten worden getroffen aan de binnendakvlakken, daar bij 2 dezer dakvlakken, welke het meeste aan de
westerstorm zijn blootgesteld, de leibedekking gedeeltelijk vervangen zal moeten worden door goede dikke
leien. Bij de jongste restauratie is het dak weliswaar hersteld, doch in verband met de bezuiniging van
de voor die tijd toch al aanzienlijke kosten, zijn bedoelde dakvlakken hersteld met afkomende leien,
die, hoewel aan de dunne kant, nog goed van kwaliteit waren. Thans is door de om de toren wervelende
wind de leibedekking losgewerkt. Het regenwater heeft hierdoor vrij spel gekregen op de eikenhouten
kapconstructie met tongewelven, hetgeen bij niet spoedig ingrijpen zeer funeste gevolgen kan hebben.
Na onderzoek blijken de kosten dezer werkzaamheden naar ramingƒ 12.500,- te bedragen. De
Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen heeft op advies van de Rijkscommissie voor de
Monumentenzorg te 's-Gravenhage, in dit bedrag een rijkssubsidie toegezegd van 45%, terwijl de gemeente
15% zal bijdragen. Met het oog op het belang van de instandhouding van deze uiterst fraaie kerk met
haar prachtige gebrandschilderde ramen en kostelijk interieur is het zeer toe te juichen dat de Kerkvoogdij
der Ned. Herv. gemeente alle pogingen in het werk stelt het kerkgebouw zo zorgvuldig mogelijk te bewaren.
E. J. M. Kolfschoten
— De besturen van de Verenigingen „Oud-Enkhuizen” en „Oud-Edam„ hebben
besloten tot het organiseren van een uitwisselingsexcursie. De leden van deze verenigingen zullen elkaar
wederkerig bezoeken om elkaar de schoonheid van hun plaatsen te laten zien.
Enkhuizer Courant
Egmond — De tweede Egmondse Kunsttentoonstelling heeft veel
bezoek gehad en is dan ook in alle opzichten geslaagd te noemen.
Hoorn — De Bond van dilettanten toneelverenigingen in West-Friesland
hield te Wognum haar 26ste algemene jaarvergadering. Er komen nog steeds nieuwe leden bij. In het
komende seizoen zullen cursussen in spreektechniek en toneelspelkunst worden georganiseerd.
Het Vrije Volk
— De heer D. C. Nijdam vierde op 8 September j.l. een uniek jubileum. Op die dag was hij n.l.
40 jaar voorzitter van de in Hoorn zo populaire Harmonie „Kunst na Arbeid”.
— In Augustus werd te Hoorn weer het Sintermaartenfeest gevierd. Hoe dit feest, dat in andere
plaatsen altijd op 11 November gevierd wordt, daar een plaatsje in Augustus heeft gekregen, is voor
iedereen een raadsel. De Vrije Hoornse
Oudkarspel — Ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de
Kolfvereniging „Onder Vrienden”, werden te Oudkarspel de nationale kolfwedstijden van de
Ned. Kolfbond gehouden. Het kolffeest duurde zes dagen.
Purmer — Onder grote belangstelling en begunstigd door mooi
zomerweer heeft de Purmer zijn 325 jarig bestaan gevierd. Minder luisterrijk weliswaar dan in 1922,
maar toch zó dat men met veel genoegen kan terugzien op deze herdenking. De grote landbouw- en
veeteelttentoonstelling gaven een uitstekend beeld van wat de boeren en tuinders uit de Purmer tot
stand weten te brengen. Prachtig was ook de huisvlijttentoonstelling in de kerk, een getuigenis van
vlijtige handen en goede smaak. De feestrevue „Hoera, De Purmer jubileert”, geschreven
door P. van Iperen, trok avond aan avond veel publiek. Bijzondere zorg was besteed aan de aankleding.
Bij de opening van de feesten hield de dijkgraaf J. C. Dijksen een gloedvolle rede, waarin hij met een
zekere voldoening kon wijzen op de talrijke fraaie wegen en bruggen en op de schitterende bemaling.
Wij hopen dat men over 25 jaar met evenveel voldoening zal kunnen wijzen op een fraaie herbeplanting,
want zoals ons gehele landschap heeft ook de Purmer grote schade geleden. Het dijkbestuur zal, mede
aangespoord door de actieve vereniging „Purmer Belang”, hier zeker aandacht aan schenken.
Purmerend — De nazomerfeesten zijn uitstekend geslaagd. De
tentoonstellingen trokken grote belangstelling evenals de ringrijderij en de oude dansen van de
Spierdijkers. Niet minder dan 53 wagens waren voor de deelname aan het ringsteken ingeschreven. De
meeste paarden tilbury's en tuigen waren extra verzorgd. De eerste prijs werd gewonnen door P. Rol te
Jisp, terwijl voor het schoonste geheel de heer H. Witkamp, eveneens uit Jisp, de eerste prijs kreeg.
De dansgroep trad op verschillende plaatsen in de stad op, wat aan het feestvieren een bijzondere kleur
gaf. De organisatoren kunnen terugzien op enige welgeslaagde dagen. Het is jammer dat een van de
stuwkrachten, de heer Geytenbeek, de tijd van afscheidnemen gekomen acht. Hij had een welverdiende hulde
in ontvangst te nemen.
Schagen — De Schager Kunstkring is weer actief: Men is met
verschillende toneelgezelschappen in onderhandeling getreden om in het komende seizoen met een prima
programma voor de dag te kunnen komen.
— De Ned. Herv. Kerk, die gebouwd werd na de brand, die haar voorgangster in 1895 verwoestte,
bestond in September 1947 vijftig jaar. Er is nu een carillon-commissie gevormd, die er naar zal streven
in de toren een carillon te krijgen. Van diverse zijden is reeds financiële medewerking toegezegd.
De Nieuwe Schager
Schellinkhout — Als de voortekenen ons niet bedriegen zal men
binnenkort overgaan tot restauratie van het buitengewoon schilderachtige kerkje te Schellinkhout, dat
tussen 1400 en 1500 verrezen moet zijn. Er is in de loop der jaren heel wat aan de kerk gerepareerd en
verknoeid. In haar muren treft men alle soorten stenen, welke in de laatste decennia door de steenbakkerijen
gemaakt en geleverd zijn. Grote kloostermoppen, waarschijnlijk nog afkomstig uit een oude kapel of een
gesloopte sterkte ziet men er naast het gloeiende rood van laat-middeleeuwse steentjes; met donkere,
harde klinkers van een honderd jaar terug zijn de muren gerestaureerd terwijl hier en daar ook gaten
in de muren zijn gedicht met stenen van hedendaagse makelij. De dorpsschool vond er onderdak, glas-in-lood
ramen verdwenen, werden vervangen door gewoon glas of men metselde ze maar met stenen dicht, omdat dat
goedkoper was. Nu de idee van vakkundige restauratie veld wint, wordt er met man en macht gewerkt om
dit historisch hoekje voor het nageslacht te behouden. De Vrije Hoornse
1. Het bestuur van het Historisch Genootschap Oud-Westfriesland verzoekt degenen die door een
vroegtijdig vertrek niet in de gelegenheid waren de koffiemaaltijd op de Westfriezendag te betalen,
het bedrag van ƒ 3,- te storten op het gironummer 489486 van A. de Vries, Concordia,
Noord-Scharwoude.
2. Omdat de drukkosten van de bundel belangrijk hoger zijn dan de jaarlijkse contributie bedraagt, zullen
allen die er prijs op stellen deze prachtig verzorgde uitgave te bezitten een bedrag van ƒ 2.-
moeten bijpassen. Binnenkort ontvangen de leden een intekenbiljet. De prijs voor niet-leden zal
ƒ 4.50 moeten bedragen.
3. Het bestuur zal de leden, die oude bundels opnieuw ter beschikking willen stellen zeer dankbaar zijn.
Kijkt uw boekenkasten en -kisten eens grondig na, en zendt ze eventueel aan de secretaris Th. P. H.
Wortel, Bergerweg 78 te Alkmaar.
4. De heer H. Galis te Hauwert, die reeds vele jaren zijn beste krachten aan het genootschap heeft gegeven,
mist bundel no 11, die door brand verloren ging, toen hij deze had uitgeleend aan een toneelvereniging.
Wie wil hem aan een nieuw exemplaar helpen? Misschien krijgt u wel een half mandje zoete appelen uit
eigen gaarde voor deze welwillende medewerking. De heer Galis zal u in elk geval zeer dankbaar zijn.