» Diversen » Artikelen uit WFON » 1979 » Pagina 140

Een verkoping in 1838 in Andijk, na een cholera-besmetting (1/2)

Eerder verschenen in West-Frieslands Oud & Nieuw, 46e bundel, pagina 140-141.
Uitgave: Historisch Genootschap "Oud West-Friesland", 1979.

Kinderverlamming of te wel polio. Een nog altijd niet uitgebannen ziekte. In 1978 werden in ons land ruim honderd - vooral jonge - mensen door deze ziekte getroffen. Alle slachtoffers bleken om godsdienstige redenen niet tegen deze zo gevreesde ziekte te zijn ingeënt. In lang voorbije jaren is ons land ook door andere ziekte-epidemieën geteisterd. Pokken met name. In 1834 was er zo'n pokkenepidemie. Ondermeer 'op' Andijk. En ook toen was er al sprake van verzet tegen vaccinatie. Meest bij zwaar-kerkelijke mensen: de 'afgescheidenen'. Mevr. A. C. ter Horst-Hoekstra (de beste Westfriese dialect-schrijfster die we ooit kenden) vertelt er van in 'Kloin Pittichie':

"Moedèr, moedèr!" Grietje loit mit pokke in de bèsstee en skreeuwt om moeder. Wat is 't m'n koind, jeukt 't weer zó?"
En Trointje skuift de bésgerdointjes efkes opzai. "je moete maar dinke, moidje, 't erregst is nou verbai, je benne an de beterende hand".
"ja moeder, maar 't jeukt zô. Magge m'n hande nou niet losbonden?"
"Nei 'oor liefke, aars krab je ommers de roufies der of en den wor je later zó merakel lillek, met diepe koete in je wange. Staan 't nou nag maar een toidje uit. Deimee komt vader thuis".

Dan komt vader thuis van de bouw en praat met Grietje over inenting, die hij afwijst op dezelfde gronden die nu nog hier en daar op de Veluwe gelden.

"Je moete maar dinke: we kroige alles van God, de pokke ok. Hai weet wat goed voor ons is"
"Binne de pokke den goed voor moin, vader? 0ô, meskien is 't een straf, omdat ik welderes stout weest hew. Maar Keessie het z'n moeder welderes uitskolden en toch ken meister Ales (de dokter die inentte) make dat 'ie de pokke niet kroigt. Ik wou dat ik ok maar inent was"
"Stil moidje, stil, je wete niet wat je zêgge, zukke kloine jôôns magge niet over zuk prate en gieniens denke ok. Later, as je groot binne, begroip je alles veul beter, koind".
"Net as vader? Ik wou dat ik den maar grôôt was".
Vader zucht. Wat zukke kloine snotbriebelkes niet zêgge konne, waar je gien antwoord op wiste...

Nu was deze vader niet de enige, die zich tegen inenting verzette De vaccinatie-Jenner had oorspronkelijk veel tegenstand ontmoet. Maar toen vaccinatie resultaten bleek te geven nam dat verzet nadien toch af. Desondanks bleven er tot na 1900 in ons land mensen rond lopen die pokdalig waren: de pokken lieten 'moeten' achter, die wel iets vergroeiden, maar toch nooit helemaal weg raakten.
Een andere epidemische ziekte was cholera. Een ingewandziekte, waarvan tot 1883 de oorzaak niet bekend was.