» Historie
» Groei en Bloei van de geschiedenis van Andijk
» Pagina 200-201
18. Emigratie
Een klein drama op zee
‘...die voor een nieuwe wereld vechten
en sterven, voor 't beloofde land...’
C.S. Adema van Scheltema
‘Zwerversverzen’
Emigreren is nu veel gemakkelijker dan vroeger. Wie vroeger, d.w.z. voor 1900 naar Amerika verhuisde,
kon afscheid van zijn familie nemen, maar zag ze daarna nooit weer. Een enkeling, die wat extra dollars
verdiend had, kwam op latere leeftijd nog eens op Vaderlandse bodem terug, maar dat was zeldzaam.
In het nummer van December 1989 schreef de heer J.P. Geus een interessant artikel over emigranten uit
Westfriesland in de vorige eeuw. Byzonder trof mij een bericht:
‘1866 Cornelis Groen Nederlands Hervormd dagloner,
oud 39 jaar, met vrouw en acht kinderen, uit zucht
tot verbetering van bestaan, naar Noord Amerika.
Volgens ingekomen berigten zijn de man, de vrouw
en vier kinderen op zee aan de cholera overleden.
Verschrikkelijk! Aanleiding genoeg om naar meer gegevens te zoeken! In de Burgerlijke Stand en het
Bevolkingsregister van Andijk was althans iets te vinden.
Cornelis Groen was op 12 Oktober 1816 te Andijk geboren als zoon van Reindert Groen (in 1825 venter,
in 1830 en 1840 dagloner) en van Teetje Groen.
Reindert Groen had een groot gezin met negen kinderen, dus geen vetpot van 1 gulden per dag! Cornelis
Groen trouwde op 31 Augustus 1845 te Andijk met Antje Hansen, geboren te Amsterdam 1825, dochter van
Hendrik Hansen, dagloner en Wilhelmina Stam.
Cornelis en Antje kregen acht kinderen, die in 1866 resp. 20, 18, 16, 15, 11, 9, 5 en 2 jaar oud waren.
‘Zucht tot verbetering van bestaan’. Allicht! Dagloner, dat was een dagloon van zegge 1 gulden! Tekort
om van te leven en teveel om dood te gaan. Wellicht zullen de jongens in de jaren voor 1866 wat mee
verdiend hebben, maar dat was dan halfgeld van de ouderen, dus twee kwartjes per dag. Daarom naar Amerika.
Het vorige jaar, 1865, waren er nog vier gezinnen en een vrijgezel van Andijk naar Amerika vertrokken.
Daarbij was ook Pieter Groen, maar zover ik kan nagaan, geen naaste familie van Cornelis. Hoe kwamen
ze aan reisgeld voor 10 personen? Met vrouw en acht kinderen op reis.
Stel het U voor; steenarme dorpsmensen, die geen woord engels kenden en nog nooit een oceaan gezien
hadden. In een volgepakte landverhuizersboot met vreemdelingen van allerlei nationaliteit en ras:
Duitsers, Polen, joden,enz. Waarschijnlijk in het Kanaal al zeeziek en later op de oceaan besmet, met
vele anderen, met cholera, een van de ergste volksziekten, met buikkrampen en diarree..... De vader,
de moeder en vier kinderen op zee overleden en hun lijken in de oceaan begraven, ‘een, twee, drie in
godsnaam’. Wat zal er van de overblijvende vier kinderen geworden zijn? Er is hier niets van te vinden.
Mogelijk zijn ergens nog oude familiebrieven, die enig licht kunnen geven? ‘Emigreren is ontberen’,
zei dominee Piet Prins in 1947. ‘Dat is dan nog daar aan toe, maar zo vreselijk als in dit geval van
Kees Groen en Antje Hansen, zal toch wel zelden voorkomen.
Andere artikelen op deze website:
