» Kistemaker Archief
» Proza en Poëzie
» Pagina 23
23. De naam moest behouden blijven
"16 Febr. 1781, gedoopt Pieter Kooyman, zoon van Jan Jansz. Bakker en Marij
Hermons' Dekker," vermeldt het doopboek van Andijk (N.H.). Bij zoo'n vreemde notitie
wrijf je toch even je ogen uit! Want, als de vader Bakker heet en de moeder Dekker, hoe
komen ze er dan bij om hun kind Pieter Kooyman te noemen?
Het wordt nog erger, als er nog meer zulke "Pieter Kooyman"-nen blijken te zijn:
"16 Sept. 1781, gedoopt Pieter Kooyman, zoon van Teunis Jacobsz. Mooy en Geertje
Sijmens." Dat was dus in hetzelfde jaar.
Vreemd, vooral als Geertje Sijmens', "Groot" blijkt te heeten. Hoe kwamen die
menschen er bij, als ze zelf Bakker, Dekker, Mooy en Groot heetten, hun kinderen Kooyman te noemen?
Ook het Begraafboek geeft nog zoo'n raadsel:
"26 Oct. 1778, begraven Pieter Kooyman, de zoon van Jan Willemsz. Tensz." Een
vreemd geval, vooral als de moeder Marij Jans' Bakker blijkt te heeten. Tensz. en Bakker
en dan een zoon die Kooyman heet? Het heeft dan ook vrij wat tijd gekost, dit raadsel op
te lossen. Waarschijnlijk zit het zoo: De eerste en oudste die den naam Pieter Kooyman of
"Koy Pieter", zooals hij ook wel genoemd werd, droeg, had dien naam aangenomen
naar de kooiplaats, waarop hij kooiboer, d.i. vogelvanger was. "Coyman" noemde
men zoo iemand in dien tijd. Hij was anno 1700 getrouwd en had vier kinderen. Alleen een
dochter, Leentje kwam tot een huwelijk. Zij trouwde anno 1729 met Jan Cornelisz. Bakker en
had vijf kinderen, waarbij echter geen Pieter. De naam Pieter Kooyman dreigde dus uit te
sterven. Leentje's neef, Pieter Reindertsz. Kooyman, was de eenige die den naam nog droeg.
Hij was anno 1731 getrouwd met Sijberich Cornelis' Bakker, maar hun huwelijk bleef
kinderloos. Na hem zou niemand dus den naam Pieter Kooyman dragen? Maar dat moest voorkomen worden!
Het was daarom, dat Jan Willemsz. Tensz. en Marij Jans' Bakker (dochter van Leentje
Pieters' Kooyman) een zoon "Pieter Kooyman" hadden. Zoo bleef de naam toch
behouden! Eilacie, de zoon stierf vroeg. De naam dreigde nog verloren te gaan. Daarom werd
drie jaar later het kind van Jan Jansz. Bakker en Marij Hermons' Dekker weer "Pieter
Kooyman" gedoopt. De vader bleek bij nader onderzoek ook al zoo'n dubbelen naam te
hebben: hij werd anno 1759 gedoopt als Jan Bakker, zoon van Jan Willemsz. Tensz. en Marij
Jans' Bakker, bovengenoemd. Dat was ook al om den naam van den grootvader, Jan Cornelisz.
Bakker in eere te houden. Een ruime pillegift zal er wel niet vreemd aan zijn, de
doopboeken leveren bewijs genoeg hoe vaak zoo'n naamsverandering voorkwam. Waarschijnlijk
is ook deze "Pieter Kooyman" vroeg gestorven, er is altans geen spoor meer van hem te vinden.
Hoe evenwel Teunis Mooy en Geertje Sijmens er toe kwamen hun kind als "Pieter
Kooyman" te laten doopen, blijft ons nog een raadsel. Alleen een ruime pillegift van
den kinderloozen grijsaard kon hen o.i. bewegen zijn naam aan hun kind te geven. Pieter
Reindertsz. Kooyman had althans het genoegen dat zijn naam behouyden bleef, hoewel slechts
kort, want ook van dezen "Pieter Kooyman" is geen spoor te vinden.
Negen jaar later daalde Pieter Reindersz. ten grave. Hij kon gerust zijn: een kleinkind
van zijn broeder droeg zijn naam tot ver in een eeuw en vandaag den dag is het aantal
Pieter Kooymannen niet te tellen.
Nog een aardig voorbeeld, hoe onze vaderen prijs stelden op het behoud van den
familienaam, geven de kerkelijke archieven van Andijk (N.H.):
Dirck Jasnsz. Sucker trouwde daar 25 Jan. 1688 met Griet Pieters'. Zij kregen vier
kinderen, Marij, Jan, Marij en Bregt. De eerste Marij is blijkbaar als baby gestorven. Jan
bereikte den leeftijd van 24 jaar, maar stierf ongehuwd. Van de tweede Marij is geen spoor
te vinden. De naam Sucker zou dus verloren gaan? Niet alzoo!
Bregt Dirks' Sucker trouwde op 9 Mei 1723 met Ente Pietersz. (van Wervershoof) die
blijkbaar weinig prijs stelde op zijn familienaam, zoo hij er althans een had. Den eersten
zoon uit hun uwelijk vinden wij namelijk later terug als "Jan Entesz. Suiker" of
ook "Jan Sucker." Hij heeft dus den naam van zijn moeder geerfd! Het verdere
nageslacht heet dan ook Suiker of Zuiker, al naar de spelling toenmaals was.
Een gelijk geval vonden we bij de familie Rol (of Rolle):
Cornelis Jansz. Rol trouwde 10 Jan. 1683 met Syberigh Jans'. Zij kregen vijf kinderen:
Jan, Jan, Jan, Geert en Alijt. De eerste twee Jannen stierven dus vroeg en waarschijnlijk
de derde ook, wij vinden niets over hem. De laatste, Alijt, stierf in 1733, veertig jaar
oud, maar ongehuwd. Dus zou de naam Rol uitsterven? Toch niet, daar zorgde Geert Cornelis'
Rol voor! Zij trouwde 16 Jan. 1724 met Dirk Jacobsz., die er zijn familienaam bij
inschoot. Van hun kinderen, Syberigh, Jacob Dirkse en Jan Dirks, vinden we den tweeden
later terug als Jacob Dirksz. Rol. Hij erfde dus zijn moeders naam! Het nageslacht heet
verder allemaal "Rol".
Is dit nu zooveel bijzonders? Heelemaal niet, deze voorbeelden kunnen over ons land met
honderden vermenigvuldigd worden. Wij geven ze dan ook alleen als anecdote en ten troost
aan hen, die meenen op het z.g. doode punt gekomen te zijn. Despereert niet! Bij ijverig
verder wroeten kan er nog allerlei moois te voorschijn komen! Het snuffelen in oude
paperassen is heusch niet zoo droog als velen meenen.
Sibbe, 2e jaargang, Februari 1942. Piet Kistemaker.
