» Kistemaker Archief
» Proza en Poëzie
» Pagina 36
36. Sluis en Groot
Westfriese namen van betekenis.
De oudste sporen-Sluis vinden we in Hauwert, waar IJsbrand Sluis aan het einde van de 18e
eeuw lid van de kerkeraad is. In hoeverre deze tak Sluis (met i) verwant is aan de andere
tak Sluys (met y) moet nog worden uitgeplozen... Intussen, de kleinzoon van IJsbrand:
Pieter Evertsz. Sluis trekt naar Andijk en trouwt daar in 1823 met Aafje Nannes' Groot.
Daar worden voor het eerst de later beroemde namen saamgevoegd.
De stam Groot gaat terug tot Cornelis Teunisz. Groot of "Straetsman", die op 1
Mei 1667 te Andijk trouwt met Stijn Pieters' Scoenmaacer. Hun zoon heet in de kerkelijke
archieven steeds "Streetsmans Maarten". Dit opent wijde perspectieven: Straetman
dat is de Straatvaarder, een koopvaarder die door de Straat (van Gibraltar) de
Middellandse Zee in vaart om terug te keren met rijke retourvracht: specerijen, dadels,
porselein, zijde... enz. belaagd en beloerd door zee-piraten als Simon de Danser, Soleiman
Bey, Claes Compaen...
Maar we hadden het nu over Sluis en Groot. Als echte "pater familias" mag wel
gelden NANNE JANSZ. GROOT 1771 - 1855. Hij trouwt in 1799 te Andijk met LIJSBETH JANS'
KORT, "Loip Kort" op z'n Westfries en wordt vader van een groot gezin; tussen
1799 en 1823 worden zeventien kinderen geboren, waarvan er twaalf tot
een huwelijk komen! Vader Nanne heeft dus wel enige zorgen om al die monden open te
houden! Hij is tuinbouwer van beroep, in de zomer teelt hij zijn zaden en in de winter
trekt hij er op uit... te voet, met een zware mand op zijn rug en probeert zijn zaden te
verkopen in en zelfs buiten de provincie.
Wanneer dat precies begonnen is, weten we niet, maar in een lijst van 1813 wordt hij reeds
"Grainier" genoemd. Hij is met recht de pionier van de Westfriese zaadhandel.
Later komen ook zijn zonen in de zaak en breidt de handel zich meer en meer uit. Als
"Bub-Nanne" ("Groffader-Nanne") in 1855 sterft, verdelen de zonen het
afzetgebied provinciegewijs. Het is dan allemaal nog binnenlandse handel.
Pieter Sluis ziet zich bij die verdeling Gelderland, Overijssel en Zeeland toegewezen. Hij
is dan 56 jaar en het zijn vooral zijn zonen, Nanne en Jacob, die de handel sterk
stimuleren. Nanne Sluis is wat men noemt een "rokje", een echte durfal met een
sterke body. Als jongen van 17 jaar heeft hij zich reeds per abuis in de hand geschoten
en nu moet hij zich zijn verdere leven met één hand zien te redden. En hij redt zich best!
Op 10 April 1862 trouwt hij met Marijtje Schuurman en reeds in het eerste jaar van zijn
trouwen gaat hij naar Engeland.
Hier begint de export van Westfriese zaden, die later een geweldige vlucht zal nemen!
NANNE SLUIS en NANNE GROOT richten op 1 Juli 1867 te Andijk de firma "Sluis en
Groot" op, een bescheiden begin van een wereldzaak! Nanne Groot trouwt het volgende
jaar met Antje Schuurman en als acht jaar later ook Simon Groot, gehuwd met Grietje
Schuurman, toetreedt, is de firma wel door hechte banden "gloënde
aaneengesmeed", om met Vondel te spreken.... Inmiddels heeft de firma behoefte aan
expansie: Andijk is te klein en te slecht bereikbaar: het oog is op Enkhuizen gericht,
daar is de straatweg die de stad met de wereld verbindt, daar zijn ook plannen voor een
nieuwe spoorweg, die overigens pas in 1884 komt... Nu zijn we 1872 en "Sluis en
Groot" verhuist met hebben en houen, (ook met personeel) van Andijk naar Enkhuizen.
Daar komt "de firma" zoals de tuinders zeggen, tot grote bloei.
Intussen is een andere zoon van Pieter Evertsz. Sluis nog te Andijk gebleven. Ze noemen
hem daar "zwarte Jaap" naar zijn zware ringbaard en ter onderscheiding van een
andere Jacob Sluys, die "lange Jaap" wordt genoemd. "Om mekaar niet in de
wiele te raaien", verdelen de beide broers Jacob en Nanne Sluis Europa in twee
helften, ze knippen de kaart doormidden of ze Fuerst Bismarck in eigen persoon zijn; Jacob
krijgt Duitsland en Nanne heel Oost-Europa met Rusland en wat er nog verder
"Oostôp" mag liggen. En dat gebeurt allemaal in een klein kamertje te Andijk...
op 1 Juli 1868. Weldra komen ook hier de zonen in de zaak en "de jongens van zwarte
Jaap" zijn voor geen kleintje vervaard! De oudste, Pieter, trekt naar Amsterdam. Hij
neemt een klein zaadwinkeltje over, N. Z. Voorburgwal 258, v/h Eversdijk & Co.,
specialiseert zich in vogelzaden en is de grondvester van de bekende wereldfirma P. Sluis
te Weesperkarspel. De overige broers houden het bij de tuinzaden. In 1879 verhuizen ook
"de gebroeders" zoals de firma populair heet naar het Westeinde van Enkhuizen en
het is vooral de kleinzoon van "zwarte Jaap": Jacob Joost, 1888-1952, die van
Sluis-brothers een zaak van wereldfaam gemaakt heeft.
Tenslotte geven we nog een kwartierstaat van NANNE SLUIS Pz., waarin uiteraard ook de
kwartieren-Groot voorkomen.
1. NANNE SLUIS Pieterszoon, 1834 - 1925,
gehuwd te Andijk 10 April 1862 met Marijtje Schuurman.
2. Pieter Evertszoon Sluis, 1799 - 1868
gehuwd te Andijk op 19 Jan. 1823 met:
3. Aafje Nannesdochter Groot, 1799 - 1873.
4. Evert IJsbrandszoon Sluis, 1741 - 1819
2e gehuwd met:
5. Dieuwertje Herkesdochter Dekker, 1762 - 1841.
6. NANNE JANSZOON GROOT, 1771 - 1855
gehuwd te Andijk op 13 Jan. 1799 met:
7. LIJSBETH JANSDOCHTER KORT, 1779 - 1858.
8. IJsbrand Sluis te Hauwert
1e gehuwd met:
9. Anne Luytjes
10. Herke Dekker te Hauwert
gehuwd met
11. ...............
12. Jan Nanneszoon Groot, 1734? - 1820
gehuwd te Andijk op 27 Jan. 1760 met:
13. Aafje Pietersdochter Boeyer, 1735 - 1785
14. Jan Teeuwiszoon Kort, 17.. - 1782
gehuwd te Andijk op 21 Jan. 1776 met:
15. Elsje Jacobsdochter ......, 1745 - 1812.
24. Nanne Maartenszoon "Schilderman", 1704 - 1764
gehuwd met:
25. Trijn Sijmons, 1710 - 1753.
26. Pieter Pieterszoon Boeyer, 1709 - 1778
gehuwd te Andijk op 3 Jan. 1734 met:
27. Bregt Jansdochter ....., - 1779.
28. Teeuwis Pieterszoon Kort, - 1790
gehuwd op 29 Jan. 1741 met:
29. Grietje Hermensdochter Swagerman, na 1794.
48. Maerten Corneliszoon "Streetmans' Maerten", 1668 - 17.. ook
"Groot"
1e gehuwd te Andijk op 6 Jan. 1697 met:
49. Trijn Nannesdochter ....., 1672 - 1704.
52. Pieter Pieterszoon "Booyer", - 1748
gehuwd met:
53. Jannetje Freekse (van Grootebroek),
56. Pieter Harmenszoon Kort, 1684 - 1761
gehuwd te Andijk op 18 Jan. 1705 met:
57. Griet Jansdochter ....., - 1739.
58. Hermen Pieterszoon Swagerman, 1674 - 1731
2e gehuwd te Andijk op 27 Dec. 1716 met:
59. Trijn Cornelisdochter (wed.), - 1725.
96. Cornelis Teuniszoon Groot of Straetman, 16.. - 1708
1e gehuwd te Andijk op 1 Mei 1667 met:
97. Stijn Pietersdochter Scoenmaacer, 1638 - 16.. (voor 1689)
116. Hermen Pieterszoon Kort, 1653 - 1732
gehuwd te Andijk op 3 Febr. 1675 met:
117. Griet Jacobsdochter ..... "van Broekoort".
232. Pieter Hermanszoon
gehuwd met:
233. Alit (Alijd) Herms.
Andijk-Oost, Augustus 1955. Piet Kistemaker.
