» Weekblad "De Andijker"
» Zaterdag, 20 juni 1953, No. 12, 30e Jaargang
Piet Kistemaker in het zilver
Het levensmiddelenbedrijf van de firma Piet Kistemaker, Andijk-Oost, bestaat 25 jaar, terwijl de
heer en mevrouw Kistemaker tevens dankbaar herdenken, hoe ze voor 25 jaar terug in het huwelijk zijn
getreden. Natuurlijk kon deze gebeurtenis niet onmerkbaar passeren en zoals er altijd eerst aan de
klant wordt gedacht, zo ook nu!......
Alle klanten kregen een prachtig solied en zeer decoratief lepeltje thuisbezorgd, waarop natuurlijk
het handelsmerk de "2 zwaantjes" en de firmanaam. Iedere Andijker kent namelijk de zo pakkende
reclame van deze firma in rijmvorm: "Wie zorgvuldig zwaantjes spaart, krijgt gratis koek als hij
verjaart!......"
Maar niet minder bekend is de spreuk, waarmee de firma Kistemaker steeds zijn advertenties besluit:......
U vindt, met enig overleg, véél voordeel aan de Middenweg......!"
De Middenweg kent namelijk twee levensmiddelenzaken, t.w. Middenweg Noord, op no. 9 en Middenweg Zuid
op no. 53. Dus aan het begin en aan het eind. En beide pracht zaken, zijn van de firma Piet Kistemaker.
Op het gebied van propaganda en zeer in het bijzonder adverteren, behoort Piet Kistemaker mee tot een
der allerbesten. Vorm, stijl en inhoud zijn altijd van dien aard, dat nooit een collega in een hoek
wordt gedrukt. Hij plaatst zijn bedrijf en het aan te bieden artikel, op de juiste maar fijne wijze,
in het centrum der belangstelling. En dat is inderdaad een kunst apart......! De heer Kistemaker is
bovendien een bekende persoonlijkheid. Hij heeft buitengewoon veel belangstelling voor de historie en
snuffelt graag in vergeelde perkamenten. Heel bekend is o.m. zijn boek: "Met sprongen door de
Andijker historie" en zijn schets: "Ik zoek mijn voorvader."
Ter gelegenheid van dit zilveren zakenjubileum, hebben we hem opgezocht en zijn we met zevenmijlslaarzen,
die voorbije 25 jaren doorgegaan. Kistemaker is een prettig verteller en we geven hem graag het woord.
We behoefden trouwens alleen maar het doel van onze komst te zegen, of de heer Kistemaker stak meteen
maar van wal......
Zoals u weet, was mijn vader tuinbouwer en zodra ik, dus van school kwam, was "de bouw" mijn
voorland. Dat hóórde zo op Andijk. Maar ik kon aan die natte prut maar slecht wennen en
zon op middelen, om zo gauw als het kon van de bouw af te komen......
Er volgden een paar "uitstapjes" naar Wassenaar en Ede (Gld), doch daarna belandde ik toch
weer op de bouw. Totdat ik in 1927 bij D. Uitterdijk kwam. Ik had tot zover nog weinig opleiding in
het vak gehad en D.H.U. was in die jaren mijn "lichtend voorbeeld"...... Aan hem heb ik heel
veel te danken: voornamelijk, wat de kunst van het "verkopen" aangaat! Natuurlijk zag mijn
critisch oog wel enkele fouten die aan het bedrijf kleefden...... Zo Herinner ik mij, dat ik bij de
jaarlijkse schoonmaak eens tegen Uitterdijk beweerde, dat ik, als ik nog ooit winkelier werd, nooit
van m'n leven zoveel "winkeldochters" op mijn hals zou halen, (onverkoopbare artikelen)
Maar:...... och arme; als er geen oorlog was gekomen, had ik er nog véél meer gehad......!
Hoe lang bent u bij Uitterdijk in dienst geweest?
"In 1928, belandde ik weer op de bouw! Maar reeds datzelfde voorjaar gaf ik een prijscourant van
"bloembollen-emballage" uit en verzond ik manden, zakken, zeefplaten, stempels, enz., door
geheel West-Friesland. De tulpenbouw floreerde toen best en mijn emballage-bedrijfje, floreerde
mee......! Toch bleef een kruidenierszaak mijn ideaal en al piepers-rooiende had ik bekeken, dat het
op de driesprong: Middenweg-Kleingouw, mettertijd een goed plekje moest worden...... Er stonden toen
nog niet de helft van de huizen die er nu staan; nog geen "Oranje-Nassau-Hoeve"; nog geen
H.V.-Kerk, enz. enz.; maar dat zou wel komen...... Maar mijn ideaal had ik en dat zo ongeveer: ......een
winkel; minstens zo groot als D.H.U....... Een pand, met een winkel in het midden; een woonhuis aan de
ene en een pakhuis aan de andere kant......!
In Juni zouden we trouwen; maar een zakelijk gesprek met m'n schoonmoeder, zette de domper op die schone
toekomstdromen!...... Mijn luchtkasteel ging in rook op!...... Het werd een winkeltje van 3 bij 4
meter!......
Ik had in het begin maar weinig klanten; Zaterdags in totaal drie!...... Ik kon het dan ook best op de
fiets af, met een eigen-getimmerde kist vóórop!......
Maar geleidelijk werd dat beter en al gauw kon ik een bakfiets kopen van Jan Sluis Pzn. Ik weet nog
als de dag van vandaag, hoe ik er op liet schilderen: "U koopt voordeliger bij Piet Kistemaker"......
Kort daarna kwam de crisis...... De tulpenbouwerij stortte in elkaar; wanbetaling was aan de orde van
de dag en na een slapeloze nacht besloot ik, de emballagehandel maar op te doeken, om de kruidenierszaak
te behouden! Anders was ik er helemaal geweest."
We zaten vol spanning te luisteren en we wisten, dat we nu iets kregen te horen waar we wat aan hadden.
Want Kistemaker beweert niet alleen wat;...... nee hij bewijst dat ook met cijfers en feiten.
"Nu kwamen de moeilijke jaren," vervolgde hij...... "De prijzen daalden bij de dag......
Wie vandaag wat kocht, had het morgen te duur...... Het geld was duur en de goederen goedkoop! Ik kocht
eens een baaltje losse koffie, voor 65 gulden...... en ik kreeg daar een complete (Japanse) fiets bij
cadeau. Maar de koffie moest in tweën betaald; in één keer was de hap te groot!
Wilt u eens wat spotprijzen noteren? Hier komen ze: 40 eieren voor 1 gulden; een héle (randjes)
kaas voor een kwartje; ......ja, voor een kwartje kon je heel wat kopen! Om toch zoveel mogelijk te
verkopen, hielden we "kwartjes-weken"! Later...... zelfs 20 cents; 18 cents; ja, zelfs......
15 cents weken...... !
Kom maar op met je kwartje:...... 3 pond pinda's; 5 pond gemengd voer; 3 pond beste rijst; een half pond
koffie; een half pond zuurtjes of pepermunt; 4 pakken lucifers, 3 kruiken bleekwater; enz., enz.,
enz.......
Dat gaf natuurlijk veel drukte en het is wel gebeurd, dat ons kleine
winkeltje de stroom van klanten niet kon verwerken en dat ze met volle
tassen, de "achterdeur" uit moesten.....,.!! Nou...... voor ons,
waren die "kwartjesweken" ook de "achterdeur"
uit......!! Grote omzet, maar weinig winst!...... Ja, je was toen al blij,
als je maar omzet had en niet met stroppen bleef zitten......"
Zó,...... daar had Kistemaker ons even meegenomen naar de crisisjaren; maar toen werden de
berichten beter!
"In 1933, gaven we voor het eerst, de nu zo overbekende "Zwaantjes" uit!...... Dat is
dus precies 20 jaren geleden! Ik had ze zelf getekend! Ons adres was destijds nog: Middenweg 22 Wel,
met
een beetje fantasie, waren die tweetjes opeens een paar zwaantjes
geworden...... Ja, al zeg ik het zelf; die zwaantjes hebben best meegeholpen, om onze omzet steeds
groter en groter te maken......
Ook adverteerde ik toen nogal eens een keer in rijmvorm en dan, in de
trant van vader Cats en zo is ook die rijm ontstaan: "Wie zorgvuldig
zwaantjes spaart, krijgt gratis koek als hij verjaart!"...... en die
rijm doet het heden ten dage nog best......!
In 1938 waren we dan zo ver, dat uitbreiding niet alleen gewenst, maar ook dringend noodzakelijk was!
Het hele huis werd nu achterstevoren gebouwd...... De woonkamer kwam achter en vóór, kwam
de winkel; over de hele breedte en met twee grote spiegelruiten...... Ook de zwaantjes waren niet
vergeten...... ! Die kregen een "ereplaats!" Ze kwamen in "glas in lood" in de
etalage...... !!
Een jaar later, namen we een proef met de verkoop van vleeswaren en daar hebben we nooit spijt van
gehad; het loopt prachtig!...... In dat jaar, zijn we ook met onze klanten op reis geweest; naar
Ouwehands-Dierenpark; ......maar, geheel buiten onze schuld, viel dat reisje letterlijk in het
water. Het spoelde...... We schrokken er van en misschien méé daardoor, is er (ook omdat
de oorlog spelbreker werd) later nooit meer een reisje gekomen........
En hoe ging het in de oorlog?
"Ja,...... als ik daar nog aan denk! Je snapt soms niet, hoe je er doorheen gerold bent. Wat een
bende......! Al die distributie-misère en die bonnenplakkerij......! In de ergste tijd, lag de
hele kamervloer er mee bezaaid......! Aafje Hooiveld zal heel wat bonnen voor ons hebben geplakt......!
De goederen werden al schaarser en tenslotte was alles op......! Begin 1945, hadden we alleen nog.
"Panko" en "Roerom" ...... en als er een bon kwam voor een justablet, moesten we
in een ijskoude winkel een bewijs schrijven...... en dan kwam de jus soms niet eens opdagen!
En toen kwam de bevrijding......!!!
Hele karrevrachten Zweeds wittebrood, haalde ik van Faust en De Vries en daar vulden we toen onze lege
winkel weer mee op...... voor een paar dagen!! Ook haalde ik schuitenvol Enqelse biscuit en repen
chocolade en de klanten haalden ze bij kussenslopen vol weg......
En toen ging het direct natuurlijk alles al veel beter?
"Moet je geloven......! Zeker, het was heel wat beter dan het was geweest; want slechter kon het
ook al niet!......Maar, van die distributie waren we zo dadelijk nog niet af......
Pas op 1 januari 1946, ging er een groot deel van de bon af, voornamelijk grutterswaren. Maar andere
artikelen, zoals koffie en tabak, bleven nog vrolijk op de bon! In 1947, kwamen de sigaren vrij, maar
de tabak nog niet......! Dat werd met recht een strijd......! We zijn er zelf (tijdelijk) een beste
klant door kwijtgeraakt......!
"Wie geld heeft, kan huizen bouwen; wie het niet heeft, moet stenen sjouwen"; en zo was het
met de sigaren ook!...... Wie geen sigaren kon leveren, was geen winkelier; althans niet in de ogen
van het rokend publiek...... Maar, ja; hoe nu aan sigaren te komen......?
De vrouw;...... listiger dan 'al het gedierte des velds...... De vrouw in
het bedrijf......! Nee, het is werkelijk geweldig wat mijn vrouw in die jaren presteerde......!
Wie van het schone geslacht, zal het haar nadoen, om bij winterdag naar Eindhoven te reizen; per spoor,
of per lift, al naar het toen mogelijk was? Dan...... in het donker daar aan te komen; een herenfiets
te huren (damesfietsen waren nog niet beschikbaar) en dan in het donker, een 40 km te fietsen tot bij
de Belgische grens en weer terug...... en dan:...... "lest best"...... met een 20 kistjes
sigaren thuis te komen?...... Maar óók,...... om soms niet thuis te komen, omdat de trein
haar juist was ontglipt ...... en dan te overnachten in een vreemd en onverwarmd station......
één keer zelfs...... omdat alles gesloten was...... bij de "gevonden voorwerpen".
Afijn, het bracht ons klanten! We gaven 10 sigaren bij elke tabaksbon; wat, niemand anders presteerde......!
En de klanten kwamen van heinde en ver...... (Ach, waar zijn die allemaal gebleven?) Een winkelier uit
Sint Maarten, kwam zelfs informeren, hoe we dat toch lapten......
Gelukkig was tenslotte alles distributievrij......! En vrijheid, dat is toch maar je ware!.......
Mensen nog toe:...... ze liepen in die tijd bij ons de deur plat, om ons óók maar
"aangeslote" te krijgen bij de een of andere
"vrijwillige" combinatie. Maar wij voelden daar niet
voor........ "Zoveul mogelijk je eigen roer afskiete joôn," had
mijn vader mij al geleerd.
Leve het vrije bedrijf......! Geen dubbele voorraden, geen vreemde merken; geen opgedrongen reclame's!!......
Hoe zit dat nu eigenlijk met die tweede zaak van u aan de Middenweg?
"Nou, we kregen zo langzamerhand eigen grote kinderen in de zaak en zie, daar opende zich een
nieuw perspectief: Joost Dekker wilde naar Canada emigreren en bood z'n zaak te koop aan...... Ja,
eerst hing ik er nogal wat tegenaan; ......dubbele zaken; allemaal vreemd en onwennig en het kostte
ook nogal wat!...... Maar, vele handen maken licht werk...... en een concurrent minder, is ook heel
wat waard; dus', op het laatste nippertje...... doen...!!
En ging dat?
"Ja, het liep dadelijk van het begin af, aardig! Gea stond achter de toonbank en al zeg ik het
dan zelf: ...... maar die kan met volk omgaan!...... Effes nei Gea," was al spoedig een populair
begrip........
Hoe zat dat eigenlijk met die zaak van Wilms?......
"Dat 's waar ook! In 1952 kwam er nog een kleine uitbreiding. Mej. Wilms, moest op doktersadvies
haar bedrijf stopzetten en samen met onze collega H. Uitterdijk, hebben we haar toen uitgekocht! Heus,
met dat teamwork van de kruideniers, gaat het nog zo kwaad niet......
Maar om nog even op die zaak van Joost Dekker terug te komen......
Die zaak was voor Jan bedoeld; maar die was nog niet klaar met z'n diploma's. Dat heeft toen een paar
boetes gekost, maar de zaak bleef in handen en loopt nog steeds goed......
Dan zijn we dus nu aan het feestvieren toe?......
"Nee, nog even!...... Want vrolijk wappert de vlag......!! We zijn deze zomer begonnen, met de
verkoop van VAMI-ijs! Wie niet waagt, wie niet wint!...... Zo'n dure ijskast, heb je natuurlijk niet
voor een appel en ei; maar als het weer wat meewerkt, kan er aardig wat in verkocht worden!......
Want lusten;...... IJS lusten ze altijd en vooral VAMI......!
En zo zitten die 25 jaar er weer op! We bouwen nu maar weer aan de toekomst! Wat die brengen zal? Ja,
dat is nog een gesloten boek; maar als we in hetzelfde tempo kunnen doorgaan, nou...... dan mopperen
we niet......"
Tot zover de heer Kistemaker.
We vonden deze dingen toch belangrijk genoeg, om ze in verband met het dubbele jubileum even naar voren
te brengen!!...... Het waren vijf en twintig jaren van hard aanpakken en werken....!
Geheel in de geest van de firma Kistemaker, was ook de receptie die in gebouw De Meiboom werd gehouden.
De gehele zaal stond in het teken van de "Zwaantjes". Op het gordijn dat het toneel afsluit,
prijkte in duidelijke letters de reclame- "Wie zwaantjes spaart, krijgt gratis koek als hij
verjaart!"...... Twee grote zilver-zwanen behoorden bij het decor. Op de tafeltjes stonden de
miniatuur-zwaantjes, met de woorden "welkom". De lepeltjes die tijdens de recepties werden
gebruikt, waren lepeltjes met 2 zwaantjes er op!
Er was een schat van prachtige bloemstukken en ruikers en een groot aantal cadeaux en ingekomen
schriftelijke felicitaties. Er waren trouwens twee bruidsparen, want de zoon Jan, die de winkel op
Middenweg 9 drijft, is...... wanneer dit verslag in de krant is opgenomen, inmiddels al getrouwd.
's Middags was er receptie voor de zakenmensen van buiten de plaats en het grote aantal auto's buiten
het gebouw was wel het bewijs, dat er druk bezoek is geweest.
's Avonds was de grote zaal vol. Familie, vrienden, buren en vertegenwoordigers van de Andijker
Middenstandsvereniging, vulden de zaal. Zelfs was spontaan een groep Oosterdijker klanten komen opdagen.
De leiding van het geheel, was die avond in handen van de heer C. Kistemaker. Het was een stijlvolle
avond, waarop de familie Kistemaker met heel veel genoegen kan terugzien. Alles was tot in de puntjes
verzorgd, het was er zelfs buitengewoon gezellig en natuurlijk voerden tal van sprekers het woord. We
wensen de familie nogmaals van harte geluk en wensen hen ook bij de voortduur: "Goede Zaken"......!!!
Klik op de afbeeldingen voor een grotere versie van onderstaande scans.
(Opent in een nieuw browservenster.)
